Stel je hebt een bijstandsuitkering of je hebt een uitkering aangevraagd. Een van de meest ingrijpende bevoegdheden die de gemeente dan kan gebruiken is het huisbezoek ('tandenborstels tellen'). Mag dat altijd en waar moet je op letten?

Belangrijk om te weten is dat de gemeente niet zomaar een huisbezoek mag afleggen. Ook hoef jij niet altijd mee te werken aan een huisbezoek. Sterker nog, je mag altijd een huisbezoek weigeren! Maar... als je een huisbezoek weigert en de gemeente heeft een gegronde reden om te twijfelen over jouw woonsituatie, dan kan de gemeente soms wel je uitkering stopzetten. Dus bedenk goed wat je doet.

Staat de gemeente onaangekondigd voor je deur staat en weet je niet wat je moet doen? Vraag om tien minuten bedenktijd en bel ons direct voor advies.

Alleen huisbezoek bij een gegronde reden

De gemeente mag alleen een huisbezoek afleggen als ze een gegronde reden hebben om te twijfelen aan de informatie die jij ze hebt gegeven. Bijvoorbeeld over waar je woont en met wie. Als de gemeente alleen  een anonieme tip heeft gekregen dat jij zou samenwonen, is dat niet genoeg.
Ook moet de gemeente eerst kijken of ze niet op een andere, minder ingrijpende manier, onderzoek kunnen doen naar jouw situatie. Een huisbezoek is namelijk een forse inbreuk op je recht op privacy (artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, het EVRM).

Legitimeren en uitleg

De gemeenteambtenaren die langskomen, komen meestal met twee personen. Ze moeten zich legitimeren én uitleggen wat ze komen doen. Ook moeten ze uitleggen of het weigeren van een huisbezoek wel of geen gevolgen heeft voor je uitkering. Dit heet 'informed consent': er moet volledige en juiste informatie worden gegeven over het doel en de gevolgen van het (weigeren van het) huisbezoek. Alleen dan kan je namelijk volgens de wet vrijwillig toestemming geven. In de praktijk zien we helaas vaak dat mensen zich erg overvallen voelen door de gemeente en niet weten wat hun rechten zijn.

Zoals hiervoor al is genoemd, hoef je niet altijd mee te werken om je uitkering te behouden. De gemeente moet aangeven waarom ze komen en wat de reden daarvoor is. Ook moeten ze uitleggen of er een gegronde reden is om te twijfelen over jouw situatie. Is die reden er niet, dan mag je het huisbezoek weigeren, zonder dat de uitkering wordt stopgezet of de aanvraag wordt afgewezen. Als er wel een gegronde reden is, dan kan de gemeente de uitkering wel stopzetten of de aanvraag afwijzen.

Let op! Tegenwoordig hebben ze vaak een tablet bij zich, waar je dan onder een formulier een handtekening moet zetten. Dit gebeurt van tevoren en na afloop van het huisbezoek. Zet nooit je handtekening zonder te lezen! De gemeente neemt je eigen verklaring op, en vaak blijkt achteraf dat daar fouten in staan. Als je toch je handtekening hebt gezet, zit je wel vast aan die verklaring en dat is bijna nooit meer recht te zetten.

Lees je eigen verklaring goed door, voordat je een handtekening zet. Dat kan veel gedoe voorkomen.

Tijdens het huisbezoek

De ambtenaren mogen niet zomaar deuren en kasten openen. Hiervoor hebben ze jouw toestemming nodig. Vaak vragen ze jou zelf om een kast of een lade te openen. Ook voor het bekijken van persoonlijke spullen is voorafgaand toestemming nodig (bijvoorbeeld bij post of administratie). Als je met iemand samenwoont die geen bijstandsuitkering heeft, mogen ze zijn/haar spullen en kamer niet bekijken. De gemeente vraagt vaak om toestemming om foto's te maken tijdens het huisbezoek (alleen van zaken die van belang zijn voor het onderzoek, bijvoorbeeld van een lege kledingkast of ongebruikte badkamer). Het maken van foto's en video's mag je altijd weigeren, zonder gevolgen voor de uitkering.

Onrechtmatig huisbezoek = geen bewijs

Als blijkt dat een huisbezoek onrechtmatig is geweest, bijvoorbeeld omdat er geen toestemming is gegeven of er geen informed consent was, dan zijn alle verzamelde bewijzen van dat huisbezoek onrechtmatig. De gemeente mag die bewijzen dan niet gebruiken tegen jou. Ook heb je dan recht op een (kleine) schadevergoeding.

Rechtmatig huisbezoek. En daarna?

Na het huisbezoek maakt de gemeente een rapport op. Hierin wordt beschreven wat ze hebben gezien of niet hebben gezien. Vervolgens oordelen ze of de situatie is zoals jij hebt verteld, of dat er sprake is van fraude. Wordt jouw uitkering afgewezen of gestopt vanwege een huisbezoek? Neem direct vrijblijvend contact met ons op.

In een recente zaak tegen een gemeente in de buurt van Utrecht was na een huisbezoek de uitkeringsaanvraag afgewezen, omdat de aanvrager zou samenwonen. Dit zei de gemeente op basis van het huisbezoek, ze vonden dat er aanwijzingen waren dat de ex-partner nog bij haar woonde. De aanvrager had echter een goede uitleg voor die 'aanwijzingen', maar de gemeente luisterde daar niet naar. Wij gingen voor mevrouw in beroep en de rechter gaf ons gelijk. De gemeente had onterecht de uitkering afgewezen. Lees de uitspraak hier. Voor meer informatie, neem vrijblijvend contact op.