Als je in de bijstand zit, is het moeilijk rondkomen. Soms kom je geld tekort aan het einde van de maand, waardoor het nodig is om tijdelijk even geld te lenen bij familie of vrienden. Mag dat eigenlijk wel?

Helaas is het antwoord 'in principe niet'! De hoogste rechter in bijstandszaken (de Centrale Raad van Beroep) heeft al vaker bepaald dat periodieke leningen, ook al is het nodig om rond te komen, als inkomen moeten worden beschouwd. Zelfs al moet de lening worden terugbetaald! Dit staat bijvoorbeeld in een uitspraak van 22 januari 2013, maar is recent bevestigd in een uitspraak van 23 maart 2021. Deze uitspraken gaan over periodieke (dus regelmatige) leningen.

Eenmalige lening

Als je één keer een bedrag leent, en je dit bedrag de volgende maand terugbetaalt, zal dit in de praktijk geen probleem opleveren. Wel is belangrijk dat je kan aantonen dat je het terugbetaald hebt (dus doe het via de bank en schrijf erbij dat het gaat om terugbetaling lening). Het is nog beter als zowel bij het ontvangen van de lening als bij het terugbetalen ook genoteerd wordt waar de lening voor was (bijvoorbeeld noodzakelijke reparatie van auto). Zeker wanneer je niet (snel) in één keer kan terugbetalen, raden wij sterk aan om een contract voor de lening te tekenen. Dit lijkt veel gedoe, maar is heel makkelijk en voorkomt heel veel gedoe. In het contract moet staan wie geld leent aan wie, waarvoor het is, en wanneer het wordt betaald. Daarnaast moet je duidelijk omschrijven wanneer hoeveel moet worden terugbetaald (bijvoorbeeld voor een lening van € 300: vanaf de maand mei zes keer € 50 per maand afbetalen). Let er op dat het contract opgesteld en ondertekend moet zijn voordat er wordt betaald.

Periodieke leningen (eigenlijk alleen vóór de bijstandsaanvraag).

Als je vaker geld moet bijlenen, dan wordt de situatie lastiger. Zeker als je het geld nog niet kan terugbetalen en hier ook geen uitzicht op is. Je hebt in beginsel geen recht op bijstand indien en voor zover jij jezelf periodiek middelen tot levensonderhoud verschaft door leningen aan te gaan. Dit kan anders zijn in een periode waarin je geen bijstand of ander inkomen ontvangt en je dus wel gedwongen bent om leningen aan te gaan om zo in je levensonderhoud te voorzien (zodat je je boodschappen en huur kan betalen).

In de praktijk gaat het dan om de periode dat iemand geen inkomen of (WW-)uitkering meer heeft, maar ook nog geen bijstandsuitkering ontvangt. Bijvoorbeeld omdat de aanvraag nog in behandeling is en door de gemeente nog geen voorschot is verleend. Of omdat de uitkering plots is stopgezet. In die gevallen kan een lening buiten beschouwing worden gelaten, mits voldaan is aan een aantal voorwaarden. Zo moet duidelijk zijn dat een ontvangen bedrag bedoeld is als lening om in het levensonderhoud te voorzien en moet er een concrete terugbetalingsverplichting zijn (bijvoorbeeld: als de bijstand is toegekend, moet de lening worden terugbetaald, al dan niet in termijnen). Het is aan te bevelen om dit schriftelijk vast te leggen (vooraf).