Om voor een IVA-uitkering in aanmerking te komen, moet sprake zijn van volledige arbeidsongeschiktheid (80-100%). Daarnaast moet deze situatie 'duurzaam' zijn, wat betekent dat niet te verwachten is dat de (on)mogelijkheden om te werken nog zullen verbeteren. Een IVA-uitkering is hoger dan een WGA-uitkering, die je krijgt als je tussen de 35-80% arbeidsongeschikt bent of 80-100% arbeidsongeschikt (maar niet duurzaam). Bovendien heb je dan meestal de zekerheid dat je je uitkering kan behouden tot de AOW-leeftijd, wat rust geeft.

Nierfalen: krijg ik dan een IVA-uitkering?

Het komt voor dat een bepaald orgaan in iemands lichaam niet meer goed werkt. Denk bijvoorbeeld aan nierfalen. Hierbij kan het functioneren van de nier snel of langzaam achteruit gaan, en kan de situatie zelfs zo nijpend worden dat iemand een niertransplantatie nodig heeft. Het zal je niet verbazen dat iemand met nierfalen vaak steeds meer hinder en beperkingen ondervindt, waardoor er niet meer gewerkt kan worden. Als de situatie zo ernstig is dat sprake is van volledige arbeidsongeschiktheid, heb je dan recht op een IVA-uitkering?

Duurzame arbeidsongeschiktheid?

Allereerst zal ik uitleggen wanneer sprake is van 'duurzaamheid'. Dit is het geval als verbetering van de belastbaarheid is uitgesloten of als dat niet of nauwelijks is te verwachten. Het UWV hanteert hiervoor een beoordelingskader 'Beoordeling van de duurzaamheid van de arbeidsbeperkingen'. De hoogste rechter heeft bepaald dat het UWV dit beoordelingskader altijd moet volgen. Onderdeel van dit beoordelingskader is een stappenplan met drie stappen.

Stap 1

De verzekeringsarts van het UWV moet beoordelen of sprake is van een progressief of stabiel ziektebeeld zonder behandelmogelijkheden. In dat geval is verbetering van de belastbaarheid uitgesloten en is sprake van duurzaamheid.

Stap 2

Bij deze stap wordt gekeken naar de vraag of in het eerste jaar nog verbetering kan worden verwacht. Bij een redelijke of goede verwachting op verbetering, is geen sprake van duurzaamheid.
Als die kans er niet of nauwelijks is, moet de verzekeringsarts naar stap 3.

Stap 3

Bij deze stap moet worden gekeken of verbetering van de belastbaarheid ná het eerste jaar nog te verwachten is. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn als er een behandeling mogelijk is, waarvan vaststaat dat die pas na langere tijd tot verbetering van de situatie zal leiden. Is zo'n behandeling er niet (meer), dan is ook sprake van duurzame arbeidsongeschiktheid.

Bij orgaantransplantatie meestal recht op IVA-uitkering

Als sprake is van nierfalen, dan is er nog een behandeling mogelijk, namelijk een niertransplantatie. Door zo'n niertransplantatie kan de belastbaarheid sterk verbeteren. Je zou zeggen dat er daarom nooit sprake kan zijn van een duurzame situatie, omdat er altijd nog behandelmogelijkheden zijn (zie stap 1 van het stappenplan). In het Beoordelingskader is echter vastgelegd dat bij de meeste zieken waar een orgaantransplantatie noodzakelijk is, wel een IVA-uitkering kan worden toegekend. Deze patiënten verkeren vaak in slechte conditie, er is meestal een onvoorspelbare wachttijd voor de orgaantransplantatie en er kunnen levensbedreigende complicaties optreden. Daarom is vastgelegd dat tot het moment dat daadwerkelijk iemands situatie verbeterd, toch sprake is van duurzame arbeidsongeschiktheid (en iemand dus toch een IVA-uitkering kan krijgen, ondanks dat niet uitgesloten is dat iemands situatie verbetert).

Niertransplantie, toch géén IVA-uitkering

In een recente uitspraak ging het om een mevrouw met nierfalen. Zij was op een bepaald moment 100% arbeidsongeschikt. Het UWV kende echter geen IVA-uitkering toe, omdat de verzekeringsarts vond dat sprake was van een uitzonderingssituatie. De nier functioneerde zo slecht dat op korte termijn een transplantatie kon plaatsvinden. Bijzonder was dat er al een geschikte nierdonor beschikbaar was. Om die redenen oordeelde de verzekeringsarts dat er nu geen sprake was van een onvoorspelbare wachttijd, en de rechter gaf het UWV daarin gelijk. Deze mevrouw kreeg dus geen IVA-uitkering, maar een (lagere) WGA-uitkering.

Overigens kreeg de vrouw inderdaad korte tijd later een nieuwe nier. Helaas traden er na de transplantatie complicaties op (veel energieverlies, vermoeidheid), waardoor ze alsnog arbeidsongeschikt bleef. Omdat hiervoor geen behandelmogelijkheden meer zijn, kreeg ze dus een paar jaar later alsnog van het UWV een IVA-uitkering.