Stel, je hebt een gesprek met de gemeente of het UWV. Tijdens het gesprek vraagt de ambtenaar van alles en je probeert zo goed mogelijk antwoord te geven. Vervolgens moet je (een deel van) de uitkering terugbetalen, op basis van de antwoorden die je hebt gegeven. Kan je daarna nog terugkomen op je verklaring, bijvoorbeeld als je de verkeerde antwoorden hebt gegeven?

De hoofdregel is simpel: nee. Als jij een verklaring aflegt tegenover een sociaal rechercheur of een handhavingsspecialist van de gemeente, het UWV of van DUO, dan geldt dat de rechter ervan uitgaat dat die verklaring klopt (tenminste, als je handtekening onder de verklaring staat). Als je vervolgens spijt krijgt van je verklaring (omdat de gemeente of het UWV dat gebruikt als bewijs om je uitkering in te trekken, bijvoorbeeld vanwege fraude), dan is het bijna onmogelijk om je verklaring nog te wijzigen.

Geen zwijgrecht

In het strafrecht geldt dat als je wordt verdacht van een strafbaar feit (een misdrijf of overtreding), je kan beroepen op het zwijgrecht. Je hoeft dan geen verklaring af te leggen, want dat kan tegen je worden gebruikt als bewijs. In het bestuursrecht (bijvoorbeeld bij uitkeringen) geldt dat níet. Sterker nog, als het gaat om een uitkering, ben je verplicht alle informatie, die nodig is om het recht op uitkering te kunnen vaststellen, op verzoek (én uit eigen beweging) aan de gemeente of het UWV te geven. Dat heet de informatieplicht of inlichtingenplicht.

Altijd meewerken?

Dit betekent bijvoorbeeld dat als je gebruik wil maken van je 'zwijgrecht', het UWV of de gemeente de uitkering toch kan stopzetten. Eigenlijk wordt je dus in het bestuursrecht minder goed beschermd dan een verdachte in het strafrecht. Dit geldt niet alleen voor verklaringen, maar bijvoorbeeld ook voor het afgeven van bankafschriften (zie hierover ons blogbericht) of het meewerken aan een huisbezoek. Let op! Je hoeft niet altijd mee te werken, vraag gerust vrijblijvend om advies aan ons!

Zet niet zomaar je handtekening

Wat we vaak zien is dat mensen gedwongen worden om toch een verklaring af te leggen. Vaak weten ze niet goed wat hun rechten zijn of vergeten ze belangrijke details uit te leggen. Dit wordt dan later in het nadeel van de burger uitgelegd. De meest gemaakte fout is dat mensen snel van het (vaak onprettige) gesprek af willen zijn, en dus de verklaring ondertekenen zonder het na te lezen. Doe dat nooit! Vraag als het nodig is om meer tijd om het rustig door te lezen (en om bijvoorbeeld juridisch advies te vragen).

Uitzondering op de hoofdregel

De hoofdregel is dus dat als je eenmaal een belastende verklaring hebt afgelegd, je daar niet op terug kan komen. In een recente zaak oordeelde de hoogste bestuursrechter dat er wel uitzonderingen mogelijk zijn. Het ging in dit geval om een mevrouw die had verklaard dat zij in een jaar meerdere keren in het buitenland (Turkije) was geweest. Zij heeft toen wel aangegeven dat ze het niet zeker wist. Later gaf ze aan de gemeente bewijs dat ze maar één keer in Turkije was geweest. De gemeente en de rechtbank gingen echter uit van de verklaring van mevrouw zelf. In hoger beroep oordeelde de Centrale Raad van Beroep dat zoiets niet eerlijk is. Iedereen kan zich wel vergissen. Als je aannemelijk kan maken dat je je vergist hebt, dan kan je een beroep doen op de uitzondering.

Ik voeg daaraan toe dat een verklaring soms ook verkeerd wordt begrepen door de gemeente of het UWV. Als je later een goede uitleg hebt over wat je precies bedoelde, kan dat er ook voor zorgen dat een negatief besluit moet worden teruggedraaid. Dat is niet eenvoudig, dus neem gerust vrijblijvend contact op voor gespecialiseerd advies.